Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, BM Orta Asya Ekonomileri Özel Programına (SPECA) katılan Devlet Başkanları Birinci Zirvesine katıldı

Olaylar

Uluslararası topluluk

Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, BM Orta Asya Ekonomileri Özel Programına (SPECA) katılan Devlet Başkanları Birinci Zirvesine katıldı

2023

Bakü, Azerbaycan

Konuşmasının başında Devlet Başkanı, Zirvenin mükemmel organizasyonu için Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e şükranlarını sunarak, Orta Asya ülkelerinin liderlerini ve etkinliğin onur konuklarını da selamladı.

– 1997 yılında BM Orta Asya Ekonomileri Özel Programı’nın oluşturulmasının başlatıcısı olan Kazakistan, bunun bölgesel işbirliğini genişletmek ve küresel ekonomik süreçlere entegrasyon için etkili bir platform haline geldiğini memnuniyetle belirtiyor. Bugünkü toplantımız, Özel Programın 25. yıl dönümünde gerçekleşmesi nedeniyle oldukça semboliktir. Geçen yıl Kazakistan’ın başkanlığında Programın kilit alanlarında işbirliğini güçlendirdik ve pratikte uygulanmasına yönelik önemli adımlar attık” dedi Kassym-Jomart Tokayev.

Ona göre Kazakistan, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin SPECA’nın geliştirilmesine ve Orta Asya ile Kafkasya bölgeleri arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesine yaptığı katkıyı son derece takdir ediyor. Muazzam çalışmanın doruk noktası, SPECA katılımcılarının bugünkü tarihi Devlet Başkanları Zirvesiydi.

– Toplantı sonuçlarının açıklık, karşılıklı saygı ve güven ilkelerine dayanan çok yönlü işbirliğimizin ufkunu genişleteceğine inanıyorum. Jeopolitik parçalanma ve hızla değişen küresel ekonomik ortam bağlamında Özel Programın önemi giderek artıyor. Ortak çıkarlara dayanarak size SPECA’nın daha da geliştirilmesine ilişkin vizyonumu sunmama izin verin. Sürdürülebilir kalkınma ilkeleri devletlerimizin ulusal strateji ve programlarının temeli haline gelmiştir. Bugün Kazakistan’da devlet bütçesinin %80’i halihazırda sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle senkronize edilmiştir. Hükümetimizin öncelikli hedefi kaliteli eğitim ve sağlık hizmetlerine evrensel erişimi sağlamaktır. Yürürlüğe giren yeni Sosyal Kanun, savunmasız vatandaş kategorilerinin korunmasını güçlendirdi” dedi.

Kazakistan Lideri, ülkemizin, tüm vatandaşların sosyal, teknolojik ve ekonomik ilerlemeden eşit şekilde yararlanabileceği kapsayıcı bir gelecek sağlamak için bu Programı uygulamaya devam etmeyi planladığını kaydetti. Bu hedeflere ulaşılması, Kazakistan’ın Almatı’da Orta Asya ve Afganistan için BM Bölgesel Sürdürülebilir Kalkınma Merkezi’ni kurma girişimiyle kolaylaştırılacak.

– Ülkelerimiz ticareti ve karşılıklı yarar sağlayan işbirliğini genişletmek için büyük fırsatlara sahip. Bugün, Kazakistan ile SPECA üyesi ülkeler arasındaki ticaret cirosunun giderek arttığını görüyoruz. Geçen yıl karşılıklı ticaret hacmi üçte bir oranında artarak yaklaşık 10 milyar dolara ulaştı. Öngörülebilir gelecekte bu rakamı iki katına çıkarmak için her türlü fırsata sahip olduğumuza inanıyorum. Birbirimize rekabetçi fiyatlarla çeşitli mallar sunabiliyoruz, böylece diğer ülkelerden ithalatı azaltıyoruz. Kazakistan, 2,3 milyar dolar değerindeki 175 emtia dışı emtia kalemindeki ürünlerinin SPECA ülkelerine ihracatını artırmaya hazır. “Yeşil” koridorların oluşturulması ve çeşitli engellerin kaldırılması, inşaat, kimya ve gıda endüstrileri de dahil olmak üzere ticari işbirliğimize önemli bir ivme kazandıracaktır. Ortaklarımızdan gelen ilgili teklifleri de değerlendirmeye hazırız” diye vurguladı.

Kassym-Jomart Tokayev, SPECA çerçevesinde endüstriyel işbirliği alanında büyük bir potansiyel bulunduğuna inanıyor. Bu bağlamda, mühendislik şirketlerimizin enerji sektörü, ulaştırma ve lojistik, tarım ve su yönetimine yönelik yenilikçi makine ve ekipman modellerinin geliştirilmesi ve üretilmesi konusundaki deneyim ve çabalarını birleştirmek umut verici görünmektedir. Cumhurbaşkanı, üretim sektöründeki büyük ölçekli projelerin eşitlik esasına göre uygulanmasının bölge devletlerinin küresel rekabet gücünü güçlendireceğinden emin.

– Kazakistan gıda güvenliğinin sağlanmasına önemli katkı sağlamaya çalışmaktadır. Son beş yılda tarımsal üretim hacmimizi iki katına çıkardık ve şu anda 80’den fazla ülkeye ihracat yapıyoruz. SPECA ülkeleriyle bu yönde aktif olarak çalışmayı planlıyoruz. SPECA ülkeleri arasında yatırım işbirliğini teşvik edecek araçların oluşturulmasına özel dikkat gösterilmelidir. Bu bağlamda, ekonomik kalkınmayı ve entegrasyonu teşvik etmek amacıyla BM himayesinde SPECA Güven Fonu’nun kurulması son derece anlamlı görünmektedir. Kazakistan lideri, Özel Programın önemini göz önünde bulundurarak Kazakistan’ın Fona mali katkı sağlamaya hazır olduğunu söyledi.

Ona göre bölge bugün uluslararası ulaşım ve transit yollarının geliştirilmesinde ve çeşitlendirilmesinde büyük bir rol oynuyor. Devlet başkanı, SPECA ülkelerinin Avrupa ile Asya arasında kıtasal bir köprü haline geldiğine inanıyor.

– Bu geliştirmemiz gereken çok büyük bir avantaj. Bu bağlamda Trans-Hazar uluslararası ulaşım güzergahının geliştirilmesine büyük umutlar bağlıyoruz. Orta Koridor’un Kuşak ve Yol projesinin yanı sıra Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı (TEN-T) ve Küresel Geçit stratejisine bağlanmasının dünya ticaretine güçlü bir çarpan etkisi sağlayacağına inanıyorum. Bununla birlikte Kazakistan, Kuzey-Güney koridorunun geliştirilmesinde aktif işbirliğine hazırdır. Ülkemiz son 15 yılda ulaştırma altyapısına 35 milyar dolardan fazla yatırım yaptı. Önümüzdeki üç yıl içerisinde 1.300 kilometrenin üzerinde demiryolu inşa etmeyi planlıyoruz. Bu, Çin, Güney Asya, Rusya ve Avrupa’ya yönelik kapasiteyi artıracak. Tüm ortakları, Hazar Denizi limanlarının kapasitesinin artırılması ve nakliye gemilerinin ortak üretimi için karşılıklı yarar sağlayan işbirliğine davet ediyorum. UNECE ve ESCAP’ın aktif teknik ve uzman desteğine güveniyoruz” dedi Kassym-Jomart Tokayev.

Bununla birlikte ekoloji alanında işbirliği de büyük önem taşıyor. Kazakistan lideri, sınıraşan su kaynaklarının yönetiminin yanı sıra çevre ve iklim konularında ortak araştırma ve uygulamalı çalışmalara başlamanın önemli olduğunu düşünüyor. Ona göre bunun açık bir teyidi, sonuçları sadece bölge ülkelerinde değil, sınırlarının çok ötesinde de hissedilen Aral Gölü trajedisidir.

– Gelecek yıl, Uluslararası Aral Gölünü Kurtarma Fonu’nun başkanı olarak Kazakistan, bir zamanlar dünyanın en büyük kapalı rezervuarlarından biri olan bölgenin çevresel bozulmasını önlemeye yönelik çabaları güçlendirmeye odaklanacak. Hazar Denizi’ndeki sığlaşma, su akışında keskin bir azalma, biyolojik kaynaklarda azalma ve antropojenik kirlilikle ilişkili karmaşık çevresel durum büyük endişe vericidir. Hazar Denizi’nin kurtarılması uzun vadeli uluslararası işbirliğinin önceliği haline gelmeli. İlgili tüm tarafları bu eşsiz rezervuarın durumunun iyileştirilmesi için ortak bir eylem planı geliştirmeye çağırıyorum. Karşılıklı yarar sağlayan işbirliğimizin Hazar Denizi’nin barış denizi ve yeni fırsatlar denizi statüsünü güçlendireceğine inanıyorum” dedi.

Kassym-Jomart Tokayev, Kazakistan’ın 2060 yılına kadar karbon nötrlüğe ulaşma hedefini belirlediğini söyledi. SPECA liderlerini alternatif enerji kaynaklarına geçiş konusunda ortak çabaları yoğunlaştırmaya ve Kazakistan’ın Almatı’da iklim sorunlarıyla ilgili bir Orta Asya Proje Ofisi kurma girişimini desteklemeye çağırdı.

– Dijital teknolojiler ve yapay zeka alanındaki işbirliği geniş ufuklar açıyor. Yapay zekanın hızlı gelişimi, üretimi, işgücü piyasasını ve hizmet sektörünü dönüştürmemiz için acil zorluklar ortaya çıkarıyor. Ülkemizde devlet hizmetlerinin %90’ından fazlası elektronik ortamda sunulmakta olup, gayri nakdi işlemlerin payı da %80’i aşmıştır. Bilişim sektörünün ihracat hacmi yalnızca geçen yıl beş kat arttı. Bu rakamı 2026 yılına kadar 1 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz” diye konuştu.

Kazakistan lideri, Astana’nın, bölge ülkeleri arasında çok yönlü ticaret, ekonomik ve yatırım iş birliğinin etkili bir şekilde desteklenmesi için muazzam potansiyelini tam olarak açığa çıkarmak üzere tasarlanan SPECA’nın kurumsallaşma sürecini desteklediğini belirtti.

– Ayrıca gelecekte yeni SPECA katılımcılarını (ortak devletlerin ve BM kurumlarının temsilcileri) görmekten mutluluk duyacağız. Ülkelerimizin hükümetlerine özel bir SPECA çalışma grubu oluşturmalarını öneriyorum. Ayrıca bu fırsattan yararlanarak gelecek yıl Haziran ayında düzenlenecek olan bir sonraki Astana Uluslararası Forumu’nun oturum aralarında özel bir SPECA panel oturumu düzenlenmesini teklif ediyorum. Bu üst düzey etkinlik, dünya toplumunun zamanımızın benzeri görülmemiş zorluklarına sağlam yanıtlar bulma çabalarını birleştirmek için tasarlandı. Ayrıca Kazakistan’ın karşılıklı olarak mutabakata varılan bir sonraki SPECA zirvelerinden birine ev sahipliği yapmasını da önermek isterim.” dedi Kassym-Jomart Tokayev.

Konuşmasının sonunda Cumhurbaşkanı, bugünkü Zirvenin Özel Programın etkinliğini artırmak için spesifik mekanizmalar geliştirmemize olanak tanıyacağına ve ülkeler arasındaki dostluğu ve stratejik ortaklığı daha da güçlendireceğine duyduğu güveni dile getirdi.

Zirvede Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov, Tacikistan Cumhurbaşkanı Emomali Rahmon, Özbekistan Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyoyev, Gürcistan Başbakanı Irakli Garibaşvili, Macaristan Başbakanı Viktor tarafından birer konuşma yapıldı. Orban, Türkmenistan Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı Khojamurad Geldimuradov, Avrupa Ekonomik BM Komisyonu Genel Sekreteri Tatiana Molchan, Asya ve Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu (ESCAP) Genel Sekreteri Armida Salsia Alisjabana ve ayrıca Sekreter- Körfez Arap Devletleri İşbirliği Konseyi Genel Başkanı Jassem Al-Budaiwi.

geri gelmek geri gelmek

kaynak:https://www.akorda.kz/ru/prezident-prinyal-uchastie-v-sammite-specialnoy-programmy-oon-dlya-ekonomik-centralnoy-azii-speka-24105831