Ülker Piriyeva – AZERBAYCAN
Azerbaycan Parlamentosu Milletvekili Meşhur Memmedov, “Siyasi partiler hakkında” Yeni Kanunun kabulü bir zorunluluktu”, – Diye belirtdi.
Azerbaycan Parlamentosu Milletvekili Meşhur Memmedov, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin yürürlükten kaldırılan “Siyasi Partiler hakkında” Kanunu 30 yıl önce – 3 Haziran 1992’de kabul edildi. Ülkede oluşan yeni siyasi yapılanmanın, yasama alanında siyasi sistemin iyileştirilmesi için Milli Meclis tarafından gerekli adımların atılmasını zorunlu kıldığını belirtmek isterim. Bu noktadan hareketle, Milli Meclis’te temsil edilen tüm siyasi partilerin temsilcileri, “Siyasi Partiler Hakkında” yeni bir Kanun taslağı hazırlanması için Milli Meclis Başkanı’na başvurdular.
Evet Siyasi Partiler Kanunu hazırlanırken aşağıdaki hususlar dikkate alınmıştır:
– 2010 yılında Venedik Komisyonu tarafından kabul edilen “Siyasi partilerin faaliyetlerinin yasal düzenlemesine ilişkin durum” (233 tavsiye – bunların 132’si sadece siyasi partilerin statü ve faaliyetlerine ilişkindir).
– 2021’de Venedik Komisyonu ve AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi tarafından kabul edilen “Ukrayna Siyasi Partiler Kanunu Taslağı Hakkında Ortak Görüş”.
– 24 ülke deneyimi (Almanya, ABD, Fransa, İsveç, İspanya, Hollanda, İtalya, Avusturya, Türkiye, Polonya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Letonya, Litvanya, Estonya, Rusya, Gürcistan, Kazakistan, Ukrayna, Belarus, Tacikistan, Özbekistan, Ermenistan).
– 47 siyasi partiden Milli Meclis’e yazılı olarak sunulan 250’den fazla teklif;
– Milli Meclis’in komisyon ve genel kurul oturumlarında milletvekilleri tarafından öne sürülen 100’den fazla teklif (toplamda 350’den fazla teklif).
İçinde bulunduğumuz yılın 26 Temmuz’unda Milli Meclis, siyasi partilere yasa tasarısıyla ilgili teklifler sunmaları için çağrıda bulundu.
Kanun tasarısı, Milli Meclis tarihinde ilk kez – 23 Kasım’da yapılan – komisyon toplantısına götürülmeden önce, 7 Eylül’de görüş ve önerileri alınmak üzere Milli Meclis’in internet sitesinde yayınlandı.
Belgenin kamuoyundaki önemi dikkate alınarak kanun taslağına ilişkin siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları, siyaset bilimciler ve medya temsilcilerinin katılımıyla iki kamuya açık oturum gerçekleştirilmiştir. Tasarıdaki duruşmalardan sonra 70’e kadar olumlu, Milli Meclis’teki komisyon ve genel kurul toplantılarından sonra 40’a yakın olumlu ekleme ve değişiklik yapıldı (toplam 110 değişiklik).
Venedik Komisyonu’nun sadece siyasi partinin statüsü ve faaliyetiyle ilgili olan 132 tavsiye kararından 112’si kanun taslağında dikkate alınmıştır.
Yeni “Siyasi Partiler hakkında” kanunun dikkat çeken birçok noktası olduğunu belirtmek isterim.
Devlete kayıtlı tüm siyasi partilerin serbest faaliyeti garanti altına alınmıştır.
Devlet, siyasi partilerin kurulması, faaliyetlerinin yürütülmesi, hak ve hukuki menfaatlerinin gözetilmesi için eşit yasal koşulların oluşturulmasını sağlar.
Siyasi partilerin faaliyetlerinin devlet tarafından yasal olarak düzenlenmesi, politik çoğulculuğu teşvik etmeye hizmet etmelidir. Devlet bütçesi pahasına siyasi partilere mali yardım sağlanmaktadır. Kanunla öngörülen haller dışında, devlet organlarının, yerel özyönetim organlarının, yetkililerin siyasi partilerin faaliyetlerine müdahalesine izin verilmez. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası’na ve Azerbaycan Cumhuriyeti yasalarına aykırı olan siyasi partilerin faaliyetleri ancak mahkeme kararıyla sonlandırılabilir.
Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinde, devlet organlarında, yerel özyönetim organlarında, eğitim kurumlarında, Azerbaycan Cumhuriyeti İş Kanununa göre, sahibi tarafından oluşturulan bir tüzel kişilikte, şubesinde, yabancı bir tüzel kişinin temsilciliğinde, teşkilat-yasal şekli ne olursa olsun siyasi partiler kurmak ve işletmek yasaktır,
Yeni Kanunda, bir siyasi partinin sosyo-politik yayınlar ile diğer propaganda ve kampanya malzemelerinin hazırlanması ve satışı ile ilgili ticari faaliyetlerde bulunmasına izin verilmektedir. Bir siyasi parti, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin “Medyaya Dair” Yasasına uygun olarak, yazılı medyayı kurmanın yanı sıra izin verilen girişimcilik faaliyeti türlerini gerçekleştirmek için ekonomik topluluklar kurabilir veya bunlara katılabilir.
Siyasi parti, devlet organlarının, yerel özyönetim organlarının, yetkililerin ve diğer kişilerin girişimcilik faaliyetlerine müdahale etmemelidir;
Önceki Kanundan farklı olarak, siyasi partinin en yüksek, kongreler arası kollegial yönetim organlarının toplantılarının anti-salgın rejimi, sanitasyon, hijyen ve karantina rejimi uygulaması ile bağlantılı olarak, video konferans sistemi ile gerçek zamanlı olarak yapılmasına izin verilmektedir. Yeni yasanın gerektirdiği şekilde, siyasi parti bir üye kaydı tutacaktır. Siyasi parti, üye sicilindeki sonradan meydana gelen değişiklikler hakkında yılda bir kez (15 Ocak’a kadar) Adalet Bakanlığı’na bilgi verecektir.
Siyasi Parti, aldığı bağışların miktarı, kimler tarafından yapıldığı ve bağış sayılan yardımlar hakkında Merkez Seçim Komisyonu’na bilgi verecek. Bağış hakkında bilgi verilmeden siyasi parti tarafından banka işlemleri ve diğer işlemler yapılamaz. Yeniliklerden biri de siyasi partilere ait arsa yasağının kaldırılması.Ayrıca, Ekonomi Bakanlığı’na bağlı Devlet Emlak İşleri Dairesi’nin, siyasi partinin gerekçeli talebi ve mevcut imkanlar dahilinde kendisine bir genel merkez sağlanması için tedbirler alması öngörülmektedir. Siyasi partinin yıllık mali raporu, denetçinin görüşü ile birlikte en geç 1 Nisan’a kadar Azerbaycan Cumhuriyeti Merkez Seçim Komisyonuna sunulur. Mali raporun usulüne uygun olarak sunulmaması halinde, o yılın kalan üç aylık dönemi için siyasi partiye devlet mali yardımı ödenmez. Söz konusu aykırılığın bir sonraki yıl içinde tekrarı halinde, o yılın kalan çeyrek dönemleri ve sonraki bir yıl boyunca siyasi partiye devlet yardımı yapılmaz.
Bir siyasi partiye tahsis edilen kamu mali yardımı harcamalarının şeffaflık açısından kontrol edilmesi, Siyasi partinin diğer mali faaliyetlerinin Sayıştay tarafından denetimi Merkez Seçim Komisyonu tarafından yapılacak. Aynı zamanda, Yeni Kanun yürürlüğe girene kadar devlete kayıtlı bir siyasi parti, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 180 gün içinde üye sayısını 5.000’e çıkarmak için tedbirler almak ve üye sicilini düzenleyerek Adalet Bakanlığına sunmak zorundadır.Adalet Bakanlığı belgeleri 30 gün içinde kontrol eder.Siyasi parti üye sicilinde herhangi bir eksiklik bulunmaması halinde, tüzük ve programını 90 gün içinde yeni Kanunun gereklerine uyarlamak zorunda, eğer programı yoksa kabul ederek tüzük ve programında yapılan değişiklikleri veya yeni tüzük ve programını Adalet Bakanlığına sunmak zorundadır. Şunu belirtmek isterim ki, gördüğünüz gibi birçok değişiklik var, “Siyasi Partiler hakkında” yeni Kanunun kabul edilmesi bir zorunluluktu.
